vengma

 Ju (yew) cigêrayîşê Ewropa ra gore tayê werdanê haziran de madeyê ke rîskê vejîyayîşê qenserî kenê zêde, amey dîyene. Mamayê pitikan, nan, qewe û cîpsê kartolan de madeyê kîmyewî estê ke şîkînê qenserê roqila

Verê, însanî teynabîyayîş ra tersay û coka 20serranê xo de zewejîyayêne û bîyêne wayîrê domanan. Cigêrayîşo newe ra gore hûmara ê însanan ke dinya de teyna ciwîyênê, bîya 277 mîlyonî. Cigêrayoxan ra gore trendo newe yê nê çaxî teynayî ya.

Muslumanê kurdî dewam kenê îtîqadê xo bi ziwanê xo virazenê. Nimajo peyên ê Remezanî de kurdanê Cîzre bi xutbeyanê kurdî meydan kerd pirr.

Bi neslêde newe fîrmaya çîynermanê komputure Microsoft wazena ke pîyaseya komputeranê qijkekan, yanî “tablet” rakero. Apple û Google ra tepîya, Mîcrosoft ancîya (onca) wazeno ke xo pîyaseya komputuran de bellî bikero. Şirketê amerîkayijî nara programê sîstemê xoyo newe Windows 8 îlan kerdo. Mîcrosoft plan keno ke Windows 8 hem komputerêda normale de hem kî yê tabletî de bêro xebitnayene. Seba ke game bi game pêro komputurî benê qijkek û mobîl, kî cewabê Microsoftî no trend ser o Windows 8 o. Managerê Microsoftî Steven Sînofsky Kalîfornîya de tayê detayê Windows 8 da nas kerdene. Serekranê Windows 8 de nika ra aplîkasyonê neweyî (bi îngilizkî: widgets ) estê. Nînan ra xebitnayox besekeno ke xeylê programî goreyê meylê xo bixebitno, mesela qayîtê e-maîlanê xo bikero, reşwa hewa, xeber û aksîyonan de nîyado ya kî fîlm, resim ûêb. seyr bikero. Aplîkasyonan ra teber kî Windows 8 seba ekranan beno ke desta yenê xebitnayene. Aye ra kî dot Windows 8 pê HTML5, JavaScript

Şîrketo serfiraz ê teknolojî Apple telefonê xo yê destan o newe iPhone 5 vet. Bi haybetî Apple iPhone 5 21. êlule de kewt destê herînayoxan. No modelo newe de xeylê înovasyonî estê. Bi ekranê 4 înçan, cîldêde newe, teknolojîya LTE, kameraya 8 megapîkselan û xeylê taybetmendîyanê neweyan iPhone 5 reqebetê şîrketanê sey HTC û Samsungî keno. Duştê fîyatê berzî de xeylê însanan verê keyberanê dikananê Apple de şewan vîyarnay ke hacetê Apple sey verên biherînê. Hîrê rojanê verênan de 5 mîlyonan ra zêde heyranan iPhone 5 herîna. Apple iPhone 5 tenêna barî yo (18%), labelê ekranê xo tenêna derg ameyo viraştene. Çîpo ke zere der o, duştê modelanê bînan de tenêna hervî yo. Aye ra kî dot kapasîteyê bataryayê iPhone 5 tenêna pêt o (8 saetî qisey kerdene, 8 saetî Înternet de fetelîyayîş ya kî 10 saetî qayîtkerdişê vîdeoyan). Vîdeoyî bi kalîteyê 1080p HD yê. iPhone 5 di rengan de yeno rotene: sipî û sîya. http://dersiminfo.com

Zemanê, ju dewe de waye û birayê xo benê. Maya înan mirena nê seyî manenê. Maye ke mirena zemanê maneno pîyê nîna zewejîno, ju dêmarîye ano nîna ser. Ê na cinîke jî di domanê xo benê. Dêmarîye nê domana ra hes nikena, sade domananê xo ra hes kena. Qaytê nê domana nikena, vêşan verdana, têşan verdana. Teyna domananê xo ra wayîr vejîna. Ortê ra xeylê waxt derbaz beno. Rojê dêmarîya nê domana ra vana:

Yew bî yew çin bî, yew ca de pîrêk bi pişa xo ciwîyayne. Rojêk pîre veng dana pişa xo û vana: -Şo adir weke û quşxaneyê ma bide ser, wa awa ma bibe germin. Pişe kena nêkena adir wenêbeno. Ewnîyena çeqêk adir ha uca de yo. De pişe ya! Ca de mîza xo kena adirî ser û o çele zî şino hewn a. Pişe pîze

Xulasa: Grûba komelkî ya kurdan ke tarîx de bi nameyanê “Dimilî/Dunbulî” û “Ekrad-ı Zaza” (Kurdê Zazayî) behsê înan bîyo, ca ra ca xo bi nameyê Kird, Kirmanc, Dimilî û Zaza, ziwanê xo zî bi nameyanê Kirdkî, Kirmanckî, Dimilkî û Zazakî, mintiqaya xo zî bi nameyanê Kirmancîye û Kirdane name kerdo. Têkilîyêka nêzdîye mîyanê nê nameyanê cîya-cîyayan û tarîxê na grûba komelkî ya kurdan de esta. Na meqale de nameyê Kird û Kirmanc ke nameyê etnîkî yî û nameyê Dimilî û Zaza ke nameyê komelkî yî, hetê kokê xo yê tarîxî ra do bêrê analîzkerdiş.

“Yeklo Diklo” kayêkê zimistanî yo. Şewanê serdanê zimistanî de kay beno. No kay zaf kesan reyde kay beno. Her kes yeno têhet û yew çember virazeno. Her kaykerdox destanê xo akeno, erdî ser o roneno û engiştanê xo akeno. Tepîya yew kes vîjnenê ke wa vateyê nê kayî vajo

 Çand aşmi derbaz bi, feqet merdena Michael Jakcsoni hona zalal nêbiya. Gorê taine, Jackson ebe destê tıxtorê xo ame kiştene Astarê popi Michael Jackson, 25ê aşma amnaniya vırêne, 2009de Los Angeles'te merd. Gorê tıxtor û xebatkaranê dê, çan saati verê

Zazaki hon zaf rındek qesêbenê. Xora ma û piyê ma roj mıroji jûbinirê honê xo qesêkerdênê. Zazaki'de hon niya qesêbeno; keso ke hon diyo, vırêndiye vano; "şewa bine honde...", hona ê qesê xo nêxelesno, keso ke goş nanore ser vano "xêr bo", wayirê honi ki nafa vano "xêrê heqi re merdanê to bo / şıma bo." Naera tepya êndi honê xo qesêkeno. Gegane ki, eke honê de xırab qesêbıbo, hona ke hon qesênêkerdo vanê; "honê ağwe û adıri bo!" Hon ke qesêkerd xelesna, nafa ki, honi sero qesêkenê, "terciban danê honi", yanê manê honi vejenê. Gelê wa û bıraa, de bêrê, ma zonêma terciban bıdime taê hona..

Yew pîri bena, tim û tim goreyê yew mîrçiki xu tîyedûna, hazir kena, şina ware. Mîrçikê pîri key gi halînê xu viraşt û hak kerd de, ya zî cadi şina ware. Yew serri hewa zaf weş vîyaren ra, mîrçiki zî verê wextî halînê xu virazena û hakûn zî kena de. Pîri senî g’ vînena mîrçiki halînê xu viraşt û hak zî kerd de, pîri xu çînena we, xu kena hedre, kuwena reyar gi şîyor ware. Reyar ra yew dewij pîri ver a ben, von: - Pîrê hama rew o, meşo ware, hama waxtê wareyî zaf mendo, ti şina xeniqîyena! Pîri vona: - Ti sey mîrçikê mi hol zûnî! Mîrçikê mi halînê xu viraşt, hak zî kerd de, ez tim goreyê mîrçikê xo şona ware. Dewij kuwen pîri lîyak, nikuwen pîri lîyak, pîr anigeyrena. Pîri şina ware, hama yew hewayo zaf weş esto, pîri bena şa, keyf kena û vona: - Ez tûşk o, o tûsko let o. Ez mîyonê birr û birr geyreno. Tîzon û fişonê xo edar û sibatî pîya verdeno... Pîri hama inê qalî ha fekê ya di, beno puk, beno xedeb, yew firtone non pa, weliki vay dûno, zaf beno serd. Pîri cadi kuwena bîn lênê tor

Mi nameyê zîpan pîrikê xo ra eşnawitbi lakim a zî zanayîşê xo hende çîn bi. Tena va, ma wextê zîpan de, pê çulîyan û pîjikan serê lojinan girewtên, xêyr kerdên, şamî dayne der û cîranan. Zanayîşê pîrikê mi hende bi. Di serrî yo ke ez kamca de yew merdimê extîyarî bivîn, ez ci ra pers kena ke gelo derheqê zîpan de zanayîşê xo esto yan nê. Zafê înan zanayîşê xo hendayê zanayîşê pîrika mi bi, lakim ez her rey bineyna zaf bîyêni wayîrê zanayîşî.

Kürt Tarihi ’nin üçüncü sayısının büyük kısmı bir bediüzzaman Said-i Kurdi dosyasından oluşuyor.

Yeni yıla iki gün kala Şırnak'ın Uludere ilçesi Roboski köyünde, TSK'ya ait savaş uçaklarının bombardımanı sonucu, 17’si çocuk, 34 insan yaşamını  yitirdi.  'Kaza' olduğu ifade edilen olayın ardından faillerin ortaya çıkarılması için komisyonlar kuruldu, eylemler yapıldı fakat hala bir sonuç alınamadı. Katliamın birinci yılını doldurmasına az bir zaman kala,  yaşananların hafızalardan silinmemesi, aynı acıların tekrarlanmaması adına MAZLUMDER ve İnsan Hakları Derneği'nin (İHD)  desteğiyle bir belgesel film yapıldı. Gazeteci- Yönetmen Ümit Kıvanç tarafından çekilen "Ağlama anne, güzel yerdeyim" belgesel filmi, dün  akşam (7 Kasım 2012) ilk kez gösterime sunuldu. Cezayir Restorant'ın toplantı salonunda gösterime sunulan film 1 saat 40 dakika. Roboskili ailelerin röportajlarından oluşan belgesele, Cahit Koytak'ın 'Uludere Destanı' adlı şiiri ile giriş yapılıyor. Görüntüde o gece canlandırılırken, fonda uçaksavar sesle

Film, tecrite farklı bakış açılarını oraya koymak üzere, 9 yönetmenin kamerasından seyirciye ulaşacak. Grup Yorum’un yapımcılığını üstlendiği F tipi hapishanelerdeki tecrit uygulamasını anlatan “F Tipi Film” 21 Aralık’ta vizyona giriyor. Film, tecrite farklı bakış açılarını oraya koymak üzere, 9 yönetmenin kamerasından seyirciye ulaşacak. Grup Yorum’un tasarladığı ve yapımcılığını üstlendiği, F tipi hapishanelerdeki tecrit uygulamalarını anlatan "F Tipi Film", 21 Aralık’ta vizyona girecek. Ezel Akay, Sırrı Süreyya Önder, Barış Pirhasan, Aydın Bulut, Hüseyin Karabey, Reis Çelik, Vedat Özdemir, Mehmet İlker Altınay ve Grup Yorum (FOSEM) olmak üzere 9 yönetmenin kamera arkasına geçtiği filmde, yönetmenlerin her biri, F tipi hapishanedeki tecrit uygulamasını konu alan 10’ar dakikalık kısa film çekti. Ortaya çıkan filmler birbirine bağlanarak, tek bir uzun metraj filme dönüştürüldü. Tansu Biçer, Serkan Keskin, Bülent Emrah Parlak, Gizem Soysaldı, Erkan Can, Fırat Tanış, Civa

Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) 3. İnsan Hakları Belgesel Film Günleri, 8-11 Aralık günleri arasında İzmir'de Fransız Kültür Merkezi'nde yapılacak. Gösterilecek filmlerle izleyenlerde insan hakları açısından yaşanan farklı sorunlara yönelik bir farkındalık ve duyarlılık oluşması amaçlanıyor. Etkinlik boyunca faili meçhul cinayetler, kayıplar, geçmişle yüzleşme, zorunlu göçün yarattığı sorunlar, kaybolma tehdidi altındaki kültürler, HES'lere karşı yürütülen mücadeleler, c insel yönelim nedeniyle yaşanan ayrımcılıklar, anadil hakkı, engelli olmanın zorlukları, çocuk gelinler, kadın sünneti, aileye dair tabular, üzerinden bir yıl geçtiği halde sorumluları hala bulunamayan Roboskî katliamı gibi konuları ele alan seçme belgesel filmleri gösterilecek. Festivale filmleriyle katılan yönetmenlerden Veysi Altay, Zeynep Oral, Osman Şişman ve Bingöl Elmas film sonrası söyleşi yapacak. Festival programında bulunan bazı filmler şöyle: # Min Rastî Nivîsand-Deftera Lîceyê/Gerçekleri Y

Kürt sinema tarihi, yıllardır Ermeni asıllı Hamo Bek Nazarian’ın 1926 yılında çektiği “Zarê” filmiyle başlatılıyordu, bu filmin Kürtlerle ilgili yapılan ilk sinemasal çalışma olduğu birçok sinema tarihçisi tarafından kabul görmüştü. Geçen hafta, hocamız Ahmet Soner’in Özgür Gündem’deki makalesinin altına yazdığı not, Kürt sinema tarihini yeniden sorgular nitelikteydi. Makaleyi okur okumaz Ahmet Hoca’yı aradım, bu filmi izlediğimi, Kürtlerle ilgili yapılan ilk film olduğu iddiasını ortaya atacak cesareti gösteremediğimi söyledim. Ahmet Hoca’dan aldığım cesaretle filme konu olan Bahtiyari aşireti üzerine küçük bir araştırma yaptım. Kürt folkloru üzerine yazdığı yazılarla ve Doğu Kürdistanlı olmasından, konuya hakim olduğunu düşündüğüm Kakşar Oremar’ı arayıp bu aşiret hakkında bilgiler aldım. Bahtiyari aşiretinin İran’da Lori dilini konuştuğunu ve Kürtçe’nin lehçelerinden Leki lehçesiyle beraber kendilerine has ayrı bir dillerinin de olduğunu söyledi. Oremar, bu aşiretin tamamıyla bir K

Mehrdad R. İzady, Kürtler adlı eserinde Kürt dilinin iki ana kol olarak geliştiğini kaydetmektedir: 1) Kurmanci ana kolu: Bahdinani (kuzey Kurmanci), Sorani (güney Kurmanci) ve Kelhuri olarak üç lehçeye ayırır. 2) Pehlewani ana kolu: Dimilî (Zazaki) ile Gorani olarak iki lehçeye ayırır. Peki, bu iki ana kolun ortaya çıkışı ne zaman ve nerede olmuştur? İzady, Kürt dilinin Hint-Avrupa dil ailesinden M.Ö. 5-6. yy.da Medce veya Proto-Kürtçe’den geliştiğini ve anavatanının Hakkâri bölgesi olduğunu söyler. Proto-Kürtçe (Ön Kürtçe, Kök Kürtçe) yaklaşık olarak M.S 5. yy.da Kurmancî ve Pehlewanî kollarına, M.S. 8-11. yüz yılları arasında Bahdînanî, Soranî, Goranî, Kelhurî ve Zazakî (Dimilî) lehçelerine ayrıldığını söyler. Bugün kullanılan Kürtçe’nin dört lehçesi arasındaki fark, Türkçe’nin Gagavuz, Altay veya Kazak lehçeleri arasındaki farktan çok daha azdır. Goranî ve Zazakî arasındaki fark daha da azdır. Ziya Gökalp, “Kürt Aşiretleri Hakkında Sosyolojik Tetkikler” adlı çalış

Nuştişê ziwanî de vengî çiqas sey yewbînan bêrê nuştiş, formê çekuyan (kelîmeyan) çiqas eynî bê, ziwan hende standardîze beno. Ziwano standard hem hetê nuştişî ra hem hetê fehmkerdiş û musayîşî ra rehetîye xo reyde ano. Ziwan çiqas rehet bo hende asan yeno şuxulnayîş. Kirdkî de tayê vengî estê ke telafuz de ca ra ca, mintiqa ra mitiqa vurîyenê (bedilîyenê), cîya yenê vatiş. Na derse de ma bala xo danê nê vengan ser. 1) -an Tayê cayan de herinda vengê “-an”î de “-ûn”, “-on”, “-û” yan zî “-o” yeno vatiş. Nimûneyî: banan > bûnûn, bonon, bûnû, bono dewan > dewûn, dewon, dewû, dewo mangan > mûngûn, mongon, mûngû, mongo zanayan > zûnayûn, zanayon, zûnayû, zonayo Grûba Xebate ya Vateyî ke seba standardîzekerdişê kirdkî xebitêna, pêşnîyaz kena ke ma nuştiş de nê vengan ra, vengê “-an”î tercîh bikin. No hawa vurîyayîşê vengan ca ra ca tayê çekuyanê bînan de zî beno. Nimûne: nan> nûn, non camî > cûmî, comî, cumî Nînan ra, bitaybetî nuştiş de, formo ke tercîh beno, formê “a”

Çekuyê ke cumle de çekuyan yan grûbê çekuyan yan zî îbareyanê cîyayan pêra bestenê ra ma vanê “bestoxî” (bi tirkî: bağlaç). Bestoxî zî manenê edatan la ferqê înan o yo ke edatî hetê mana ra eleqe saz kenê, bestoxî qismanê cumle pêra girê danê. Eke bestoxî mîyanê cumle ra bêrê vetene mana nêvurîyena la beno ke teng bibo. Bestoxî seba temambîyayîşê mana wezîfeyêko muhîm gênê. Beno ke kirdkî de hîna vêşî estbê la çend bestoxê ke mi tesbît kerdê nê yê: ancax, belkî, bi, coka, çend, çi, çi heyf ke, çiqas, çunke, eger, eke, ganî, ge, ha, hela, hem, hema, hem zî, hende, heta, hetanî, ke, la, labelê, ne, oxro ke, reyde, reyra, tena, û, yan, yan zî, zî (kî) Ma nê bestoxan bi dore mîyanê cumle de bişuxulnîn: “Ez saetêk rayîr şîya ancax (bi zor) resaya.” “Ti biwane belkî o zî biwano.” “Yew bi yew vejîyay amey.” “Ez ameya coka (loma) ti ameyî.” “Ez çend zana ti zî hende zanî.” “Çi cinî çi camêrd, her kes wa biwano.” “Ey zaf ezîyet dî, çi heyf ke ezîyetê ey tewş ra şi.” “Ez çiqas wanena hende mus

Na derse de ma bala xo danê partîkel, îzafe û sufîksan ser. a) Partîkelê Karî Kirdkî de hîrê partîkelê karî yan zî “karê ardimkarî” yê karî estê ke viraştişê karanê tayê deman de ardim kenê: do, ha, wa. Partîkelê “do”yî seba demê amayeyî (îstîqbalî) yeno gurenayene. Tayê mintiqayan de no partîkel sey “go”, “ko” û “o” zî yeno vatene. Nimûne: “Ez do (go/ko/o) binusî.” Partîkelê “ha” seba demê nikayênî yeno gurenayene. Tayê mintiqayan de no partîkel karo nêmcet, yanî kopula gêno. Tabî gama ke karo nêmcet gêno, makî, nêrî û zafhûmarîya xo zî bellî keno. Nimûneyî: “A ha ya nan wena.” “O ha yo nan weno.” “Ê ha yê nan wenê.” Tayê fekan de partîkel û kopula dusîyayê pêra. Nimûne: “ha ya” bîyo “ha”, “ha yo” bîyo “ho” û “ha yê” zî bîyo “hê”. Tayê mintiqayan de, mesela mintiqaya Hênî de her hîrê halan de zî bê kopula, tena sey “ha” vajîyeno. Nimûneyî: “A ha nan wena.” “O ha nan weno.” “Ê ha nan wenê.” Seke aseno, no partîkel bê kopula zî şêno eynî wezîfeyî bivîno. Co

Na derse de zî ma bala xo danê karan ser. a) Karo întransîtîf (bi tirkî: geçişsiz) Karo ke subje keno eke nêvîyaro çîyêna ser, întransîtîf (bi tirkî: geçişsiz) o. Nimûneyî: “O tim huyeno.” “A zî huyena.” “Ti ameyî.” “Şima yenê.” “Ê ameyê.” Seke aseno karo întransîtîf de nêrî, makî û zafhûmarîya karî rasterast subje ra eleqedar ê. b) Karo transîtîf (bi tirkî: geçişli) Karo ke subje keno, eke şexsêk yan çîyêna ser o tesîr bikero yan zî bivîyaro çîyêna ser, transîtîf (bi tirkî: geçişli) o. Karo transîtîf de cewabê persanê “çi, senî, kamî” esto. Nimûneyî: “Mi sayî werdî.” “Aye kincî deştî.” “Ey cixara şimite.” “Şima derse ezber kerde.” “Înan nan werd.” c) “Karo Nêmcet” (Kopula) Kirdkî de yew kar (fîîl) esto ke temam nîyo, “karo nêmcet” o, tena demeyê nikayinî de ancîyêno. Tirkî de nê karî ra vanê “ek fiil”, îngilîzkî de zî “copula” (kopula) vajîyeno. Kirdkî de no kar zemîran, sifetan û nameyan ra cîya nusîyeno. Nimûne: “A kam a, o kam o, ê bînî kam ê? A Zelal a, o Welat o, ê zî wendekar

Çekuyê ke cumle de bîyayîş, hereket, kerdiş û rewşe nîşan danê ra “kar” (fîîl) yeno vatiş. Kirdkî de çend tewirê karî estê. Na derse de ma tena “karê basîtî” û “karê pêrabesteyî” ser o vindenê. Karo basît ra çend nimûneyî: berdene, eştene, kerdene, werdene Labelê karo pêrabeste çend çeşîtî yo. a) Preverbo Yewheceyin + Kar Preverb, yew çeku ya ke yena vernîya karî. Ge-ge yew preverb û yew kar pîya yewna karê neweyî virazenê. Yanî preverb + kar = karo pêrabeste. Çend preverbê yewheceyinî: a-, ci-, de-, pa-, pê-, ra-, ro-, tê-, ta-, war-, we-, Karê ke hîna zaf nê preverban dima yenê û karêkê neweyî virazenê ra çend nimûneyî: akerdene, cigêrayene, dekerdene, panayene, pêşanayene, ravistene, ronayene, têşanayene, tadayene, wedartene Nê karî, goreyê tayê şîweyan di çeşîtî ancîyênê. Tayê cayan de kar ke ancîno, preverb karî ra ver yeno. Tayê cayan de zî kar ke ancîno, preverb karî ra pey yeno. Nimûneyî: akerd/kerd a, cikerd/kerd ci, dekerd/kerd de, pana/na pa, pêşana/şana pê, ravist/vist ra

Ma na derse de bala xo danê mesderê karan (fîîlan) ser. Kokê “kar”î û “sufîks”êk bêrê têhet û -bê ke rewşa karî kes yan zemanî wa girêdaye bo- nameyê karî bêro viraştiş, vanê “mesder”. Nimûne: berd + ene = berdene (bi tirki “götürmek”) kerd + ene = kerdene (bi tirki “yapmak”) ant + ene = antene (bi tirki “çekmek”) Kirdkî de di tewirî sufîksê (sonek) mesderê karan estê: 1) “-iş”, “-yîş” û “-îyayîş” 2) “-ene” û “-yene” Hem sufîksê mesderî “-ene”/“-yene” û hem zî “-iş”/“-yîş”/“-îyayîş” tayê mintiqayan de hem sey mesderê karî hem zî sey nameyî vajîyenê. Ma vajîn ke kerdene/kerdiş (yapmak, yapma) û dayene/dayîş (yapmak, yapma). Grûba Xebate ya Vateyî seba ke ziwanê nuştişî de asanî (rehetî) bibo, formê “-ene”/“-yene” sey sufîksê mesderî, formê “-iş”/“-yîş”/“-îyayîş”î zî sey sufîksê nameyî tercîh kerdê. Sufîksê “-iş”, “-yîş” û “-îyayîş” teqabulê sufîksanê “me” û “ma”yê tirkî kenê. Seke vanê “etme” û “yapma”. Yanî sufîksê “-iş”, “-yîş” û “-îyayîş” gama ke dusîyenê peyê karî ra, kar ra name

Çekuyê ke muwaqeten cayê nameyî û çîyan gênê yan zî herinda nameyî û çîyan de yenê gurenayîş ra “zemîr” yeno vatiş. Îzafeyê ke nameyî û nameyê çîyan gênê, “zemîr”î zî gênê. Ge-ge sifetî zî manaya “zemîr”î de yenê gurenayîş. Û ganî ma xo vîr ra nêkerîn, kirdkî de zemîrî çekuyan ra cîya nusîyenê. a) Zemîrê Kesî (Şexsî) Gama ke merdim kesêk (şexsêk) yan zî kesan (şexsan) îşaret keno yan zî nîşan dano, herinda nameyê înan de xebitneno. Grûba 1. (halê sadeyî de): ez, ti, o, a, ê, ma, şima             Grûba 2. (halê oblîkî de): mi, to, ey, aye, înan, ma, şima Zemîrê grûba yewine halê sadeyî de şuxulnîyenê. Zemîrê grûba diyine halê anteyî (oblîkî) de şuxulnîyenê. Ma zemîranê her di grûban bi dore mîyanê yew cumle de bişuxulnîn. “Ez vana mi nuştbi.” “Ti ameyî la to nêwend.” “Senî ke o ame, mi qeleme da ey.” “A hetanî ke ameye, ma karê aye qedêna.” “Ê bêrê yan nêrê, ma cayê înan abirnenê.” “Ma fek ziwanê xo ra veranêdanê.” “Şima zî bêrîn ma het.” b) Zemîrê Îşaretî (Nîşanî) Gama ke merdim çîyê

Na derse de ma do bala xo bidîn edatan ser. Çekuyê ke bi tena sereyê xo yew manaya xo çin a, la gama ke mîyanê cumle de çekuyan reyde yenê têhet, yew wezîfe gênê û mîyanê terman de mana virazenê ra edat yeno vatiş. Kirmanckî (Zazakî) de edatî hîrê çeşîd ê: 1) Veredat (bi tirkî: Önedat) 2) Peyedat (bi tirkî: Artedat) 3) Veredat û Peyedat Pîya (bi tirkî: Önedat ve Artedat Birlikte) Veredatî nê yê: a) bi; ver bi b) bê, c) pê, ç) ro Ma nê edatan bi dore her yewî mîyanê yew cumle de bişuxulnîn: “Ey bi peranê xo rojname herîna. / Ez ver bi Dêrsimî şina.” “Merdim bê wendiş û nuştiş kirdkî baş nêmuseno.” “Cinîke pê zanayîşê xo resaya o meqam.” “Ez ro to gêrena.” Nê veredatan ra “bi” ca ra ca sey “be”, “ve”, “ebi”, “ebe” û “eve” zî vajîyeno. La Grûba Xebate ya Vateyî formê “bi” sey formo standard qebul kerdo. Veredatê “ro” ke teqabulê edatê “li” yê kirdaskî keno, tayê mintiqayan de sey “era” zî yeno vatiş. Peyedatî nê yê: a) de, b) rê, c) ra, ç) ro; o, d) wa; ya; a Ma nê edatan bi dore her ye