vengma

Merdim çiqas xususîyetanê ziwanî baş bizano, hende leze museno. Xususîyetêko zaf muhîm ê kirdkî (zazakî, kirmanckî, dimilkî) no yo ke, kirdkî de heme nameyî yan nêrî (bi tirkî: eril), yan makî (bi tirkî: dişil), yan zî zafhûmar (bi tirkî: çoğul) ê. Nuştiş de ma seba nameyê nêrî îşaretê (n), seba nameyê makî îşaretê (m) û seba nameyê zafhûmarî zî îşaretê (zh) ronanê. Yanî gama ke vernîya çeku (kelîme) de mîyanê parantezî () de herfê n, m û zhestbê, yenê manaya cinsîyetê çeku. Ma vajîn çekuya “golik”î (bi tirkî: buzağı), ma sey nameyî, halê sadeyî (yalın hal) de bala xo bidîn ser. Eke yew bo û nêrî bo, ma vanê “golik”. Eke makî bo û yew bo, ma vanê “golike”. Eke zafî bê, ma vanê “golikî”. golik (n) golike (m) golikî (zh) Yan zî ma vajîn: dar (n) dare (m) darî (zh) Kirdkî de senî ke nameyî nêrî (n), makî (m) û zafhûmar (zh) ê, eynî bi no hawa sifet û karê (fîîlî) nameyan zî nêrî (n), makî (m) ûzafhûmar (zh) ê. Nika ma yew sifet bidîn nameyê “golik”î û nimû

Dersa ma ya verêne derheqê alfabeya ma de ya. Şima ke alfabe şinasna, şima asan wanenê. Eke şima asan wend, êdî şima wendişê xo ra zî weş fehm kenê. Alfabeya Kurdkî ya latînkî serra 1930 de hetê Celadet Alî Bedixanî ra Şam de amade bîya. Ekrem Cemîlpaşa û Hemzeyê Muksî na alfabe rexne kenê. Goreyo ke mamosta Malmîsanij kitabê Zinar Silopî Doza Kurdîstanî ra neql keno, badê nê rexneyan, Celadet Alî Bedirxan,Hemzeyê Muksî, kurdanê Şamî ra Mûsa Beg û Ekrem Cemîlpaşaserra 1931 de Şam de keyeyê Elî Axa Zilfoyî de yenê pêser û sey komîsyonêk na alfabe qebul kenê. A roje ra nat kurdê ke bi alfabeya latînkî nusenê, na alfabe şuxulenê. Alfabeya kurdkî ya latînkî 31 herf ê. Alfabeyêka fonetîk a. Her herfe teqrîben yew veng temsîl kena. Zaf asan a, kesê ke tirkî wendo, şêno mîyanê çend deqayan de alfabeya kurdkî bişinasno. Mesela, 23 herfê alfabeya kurdkî û yê alfabeya tirkî muşterek ê, eynî sey yewbînan ê:Aa, Bb, Cc, Çç, Dd,Ee, Ff, Gg, Jj, Hh, Kk, Ll, Mm, Nn, Oo, Pp, Rr,Ss, Şş

Na derse de ma bala xo danê famîlyaya ziwanê kurdkî û nameyê lehçeya ma ser. Eke ma sere de bi hawayêko pêroyî biewnîn kurdkî ra û ma ziwanê xo bi hawayêko komplîke bişinasnîn, ma do ziwanê xo hîna asan bimusîn. Cîhan de gelek famîlyayê pîlî yê ziwanan estê. Mavajîn sey famîlyaya samî-hamî, sey famîlyaya ural-altay, sey famîlyaya hînd-ewropa… Mîyanê famîlyaya hînd-ewropa de zî grûbî estê. Ziwanê miletê ma kurdan kurdkî grûba îranî ya famîlyaya hînd-ewropa ra yo. Kurdkî, nameyê yew ziwanî yan zî nameyê yew lehçe nîyo, nameyo muşterek yê panc lehçeyan o: 1.kirmanckî (kirdkî, zazakî, dimilkî) 2.kurmanckî (kirdaskî) 3.sorankî (mukrî) 4.gorankî (hewramkî) 5.lurrkî (kelhurkî, bextîyarkî) Yanî, gama ke ma vanê “Kurdkî (Kürtçe)” tena nameyê kurmanckî yan yê sorankî nîyo. Û seke aseno, lehçeya ma zî bi çar nameyanê cîya-cîyayan name bena. Şarê vakurê Dîyarbekirî, yê Çewlîgî û qismêk şarê Xarpêtî xo ra vanê “kird” lehçeya xo ra zî vanê “kirdî” yan zî “kirdkî” û heta ke mintiqaya xo ra zî vanê