Dersa Ziwanî - 10 (Bestoxî)

Çekuyê ke cumle de çekuyan yan grûbê çekuyan yan zî îbareyanê cîyayan pêra
bestenê ra ma vanê “bestoxî” (bi tirkî: bağlaç). Bestoxî zî manenê edatan la
ferqê înan o yo ke edatî hetê mana ra eleqe saz kenê, bestoxî qismanê cumle
pêra girê danê. Eke bestoxî mîyanê cumle ra bêrê vetene mana nêvurîyena la
beno ke teng bibo. Bestoxî seba temambîyayîşê mana wezîfeyêko muhîm gênê.

Beno ke kirdkî de hîna vêşî estbê la çend bestoxê ke mi tesbît kerdê nê yê:
ancax, belkî, bi, coka, çend, çi, çi heyf ke, çiqas, çunke, eger, eke, ganî,
ge, ha, hela, hem, hema, hem zî, hende, heta, hetanî, ke, la, labelê, ne,
oxro ke, reyde, reyra, tena, û, yan, yan zî, zî (kî)

Ma nê bestoxan bi dore mîyanê cumle de bişuxulnîn:

“Ez saetêk rayîr şîya ancax (bi zor) resaya.”
“Ti biwane belkî o zî biwano.”
“Yew bi yew vejîyay amey.”
“Ez ameya coka (loma) ti ameyî.”
“Ez çend zana ti zî hende zanî.”
“Çi cinî çi camêrd, her kes wa biwano.”

“Ey zaf ezîyet dî, çi heyf ke ezîyetê ey tewş ra şi.”
“Ez çiqas wanena hende musena.”

“Mamostayî ra biperse çunke o zano.”
“Ey nuşt, eger ma zî biwendêne, baş bîyêne.”

“Keynê, ti zana vaje eke ti nêzana biwane.”
“Ey va biwane ganî to biwendêne.”

“Ti ge eçî kenî ge maçî kenî.”
“Ez zana, ti ge-ge wanenî ge-ge nusenî.”

“Ha vaje ha vaje, pere nêkeno.”
“Ma zaf xeyret kerd hela ma biewnîn se beno.”

“Veyveke hem huyena hem bermena.”
“Tembur ceneno hem zî deyîran keno.”

“Înan bi kuling, merrî heta bi destan zî kendêne.”
“Ez emşo şan ra hetanî siba aya menda.”

“Vaje ke ez bizana ti çi wazenî.”
“Weş vano la/labelê (feqet, lakîn, welakîn) ez bawer nîya bikero.”

“Ti ne wanenî ne nusenî.”
“Ez pabeyê ey vinderta, oxro ke nêno.”

“Roşna maya xo reyde şîya dewe.”
“Mi mektube posta reyra şirawite.”

“Eke ti ameya tena kitabê mi xo vîr ra meke, bes o.”
“Defter û qelema xo bigîre û binuse.”

“Yan şo yan ronişe biwane.”
“Roşna yan zî Şayla ra vaje.”
“Ez rengê gule ra zî boya gule ra zî zaf hes kena.”



Kirdkî de bestoxî çekuyan ra cîya yenê nuştene. Seba ke bestoxî bi xo herinda vîrgulî (,)
gênê coka bestoxan ra ver yan zî pey vîrgul (,) ronênîyo. La tayê halan de vîrgul (,)
 îcab keno. Nimûneyî:

“Ma hende va biwanîn ke, êdî muyî ziwanê ma ra amey.”
“Çend xortî amey, ke Seydar zî mîyanê înan de bi, rojname girewt û şîy.”
ROŞAN LEZGİN